NR 97

LISTOPAD 2020

TEMAT SPECJALNY

Pionierskie badania naukowe prowadzone w UE podnoszą naszą wiedzę na temat wirusa HIV

Dwa wirusy odpowiedzialne za trwające obecnie pandemie są od siebie skrajnie różne. Jeden z niebywałą łatwością przenosi się między kolejnymi nosicielami, wywołując u większości łagodne choroby dróg oddechowych (choć długotrwałe skutki choroby nadal pozostają nieznane), a u wielu innych zakażonych nie dając w ogóle żadnych objawów. Drugi z nich jest przekazywany głównie podczas stosunków płciowych bez zabezpieczenia i może ukrywać się niezauważony w organizmie nosiciela przez wiele lat, zanim wywoła pierwsze objawy. Nieleczony może okazać się śmiertelnie niebezpieczny.

© kim7, Shutterstock

„Odejdź bez nienawiści, ale nie bez wściekłości. Ulecz świat” – Paul Monette, pisarz amerykański, zmarł w wyniku powikłań związanych z chorobą AIDS w 1995 roku

Chodzi oczywiście o SARS-CoV-2 i ludzki wirus niedoboru odporności (HIV). Wielu światowej klasy immunologów i epidemiologów, szukających obecnie remedium na COVID-19, zdobywało pierwsze szlify podczas wybuchów epidemii HIV/AIDS w latach 80. i 90. XX wieku. Dobrze pojęli tamtą lekcję, więc podczas obecnego kryzysu starają się stosować zdobytą wcześniej wiedzę.

Z tego bezcennego doświadczenia można wyciągnąć jeden bardzo ważny wniosek, który być może nie jest szczególnie pozytywny w naszej obecnej sytuacji – pandemie nie zawsze kończą się szybko. Dziś, prawie 40 lat po wybuchu epidemii wirusa HIV wśród społeczności gejowskich w Nowym Jorku i San Francisco, na świecie żyje ponad 37 milionów ludzi zakażonych HIV, najwięcej w Afryce Subsaharyjskiej, a około 2,3 miliona z nich mieszka na terenie Unii Europejskiej lub Europejskiego Obszaru Gospodarczego.

Jednocześnie to, czego doświadczyliśmy podczas epidemii HIV/AIDS, daje nadzieję w walce z COVID-19. W latach 80. XX wieku zdiagnozowanie AIDS równało się wyrokowi śmierci. Potem powoli, ale nieustannie, w wyniku zakrojonych na szeroką skalę kampanii aktywistycznych prowadzonych przez chorych na AIDS i wspierających ich ludzi oraz dzięki olbrzymiemu poświęceniu badaczy pracujących nad poznaniem wirusa HIV, zaczęły pojawiać się nowe metody leczenia. Główny przełom nastąpił po odkryciu w latach 90. leków antyretrowirusowych. Dziś w bogatszych krajach zdiagnozowanie HIV nie oznacza już wyroku śmierci. Choroba wywoływana wirusem jest obecnie uznawana za przewlekłą, ale możliwą do opanowania. Z powyższego przykładu wypływa jeden zasadniczy wniosek – jeśli wirusa COVID-19 nie da się wyeliminować całkowicie, ludzie mogą się przystosować do jego obecności i nauczyć z nim żyć na dłuższą metę, tak jak miało to miejsce w przypadku HIV/AIDS. Społeczeństwo musiało zrozumieć istotę stosowania prezerwatyw podczas kontaktów seksualnych i to, że stanowią one wysoce skuteczną ochronę przed potencjalnie śmiertelnym wirusem. Dzięki temu ich stosowanie jest obecnie w pełni akceptowalną normą społeczną. My także prawdopodobnie będziemy świadkami zmiany zachowań społecznych spowodowanej wybuchem pandemii COVID-19. Europejczycy na przykład mogą zacząć nosić maseczki już przy wystąpieniu pierwszych objawów przeziębienia, by chronić resztę społeczeństwa, co już od wielu lat ma miejsce w krajach azjatyckich.

To oczywiście nie umniejsza niebywałego poświęcenia i tragedii osobistych milionów ludzi, którzy w minionych 40 latach żyli (i umierali) z HIV/AIDS. Ponieważ skuteczna szczepionka na HIV i nadzieja na wyleczenie tej choroby nadal pozostają poza naszym zasięgiem, badacze starają się opracowywać nowe metody leczenia, ale jednocześnie nie tracą nadziei, że ostatecznie uda się osiągnąć wymykający im się ciągle z rąk cel.

W Unii Europejskiej, w ramach programu „Horyzont 2020”, na innowacyjne badania nad HIV/AIDS przeznaczono już 220 milionów euro. UE stara się przyczyniać do aktywnego postępu w badaniach nad HIV/AIDS od wczesnych lat wybuchu epidemii i będzie czynić to nadal. W wydaniu specjalnym, przygotowanym do publikacji tuż przed przypadającym 1 grudnia Światowym Dniem AIDS, przedstawiamy siedem finansowanych ze środków UE projektów, które stoją na czele prowadzonych w Europie badań nad HIV/AIDS.

Tegoroczne wydarzenia zmuszają do refleksji nad tym niezwykle trudnym, pełnym straty i poświęcenia okresem. Jednak z pandemii HIV/AIDS możemy wciągnąć bardzo ważny wniosek – nadzieja umiera ostatnia i zawsze możemy odnaleźć w sobie determinację, dzięki której dotrzemy do światła na końcu tunelu.

Z chęcią poznamy opinie naszych czytelników. Pytania i sugestie można przesyłać na adres: [e-mail]