Turystyka kulturalna i zrównoważony rozwój – doskonałe połączenie
Wiemy, że zrównoważona turystyka kulturalna może wspomagać zrównoważony rozwój sprzyjający włączeniu społecznemu w odległych regionach oraz na obszarach peryferyjnych. Pytanie dotyczy tego, w jaki sposób może się to odbywać. Badacze korzystający ze wsparcia finansowanego ze środków Unii Europejskiej projektu TExTOUR znaleźli odpowiedź – obejmuje ona nie tylko procesy partycypacyjne. W opublikowanych wynikach badania naukowcy wyjaśniają, że choć procesy partycypacyjne umożliwiające aktywne uczestnictwo wszystkich członków grupy w procesach decyzyjnych, są niezbędne i nieodzowne, samo ich zastosowanie nie wystarczy do planowania zrównoważonej turystyki kulturalnej. By stało się to możliwe, turystyka kulturalna musi opierać się na czterech filarach zrównoważonego rozwoju i uwzględniać gospodarkę, kulturę, środowisko oraz społeczeństwo. Każdy z tych filarów musi być uwzględniony zarówno w teorii, jak i w praktyce na każdym etapie procesu partycypacyjnego, aby było możliwe osiągnięcie rozwoju zrównoważonej turystyki kulturalnej. Autorzy badania przedstawiają w nim konkretną metodę partycypacyjną opracowaną z myślą o turystyce kulturalnej, określoną mianem procesu partycypacyjnego ukierunkowanego na zrównoważony rozwój (ang. Sustainability-Driven Participatory Process, SDPP), która została opracowana i przetestowana w ramach ośmiu studiów przypadków w całej Europie i poza jej granicami. Jak dowiadujemy się z opracowania, zastosowanie metody SDPP „umożliwia uwzględnienie wszystkich czterech filarów zrównoważonego rozwoju[…] na każdym etapie procesu współtworzenia”. Dalej czytamy między innymi, że: „Metoda SDPP pozwala na rozszerzenie tradycyjnych ram planowania turystyki dzięki włączeniu szeregu opracowanych działań i narzędzi mających na celu wspieranie wyciągania wniosków oraz zapewnienie praktycznego podejmowania decyzji dotyczących zrównoważonego rozwoju oraz jego różnych i wzajemnie powiązanych aspektów na każdym etapie procesu. Proces partycypacyjny został zaprojektowany w taki sposób, by mogły go inicjować zarówno organy rządowe, jak i miejscowe podmioty zainteresowane rozwojem zrównoważonej turystyki w regionie. Dzięki temu nowa metodyka planowania partycypacyjnego usprawnia wypracowywanie bardziej kompleksowych i holistycznych perspektyw rozwoju turystyki kulturalnej opartej na zrównoważonym rozwoju i dzięki temu może wspierać podmioty poszukujące sposobów planowania i rozwoju lokalnej turystyki opartej na dziedzictwie w sposób zrównoważony i sprzyjający włączeniu społecznemu”. Zarówno sama metoda SDPP, jak i narzędzia przedstawione w opracowaniu, opierają się na trzech powtarzalnych krokach mających na celu wzmocnienie turystyki kulturalnej w zrównoważony, zróżnicowany, sprzyjający włączeniu i innowacyjny sposób. „Badanie koncentruje się w szczególności na trzech działaniach zaprojektowanych na potrzeby warsztatów partycypacyjnych – wspólnym mapowaniu, współtworzeniu działań i dostosowanym modelu biznesowym Canvas. Obejmuje także analizę tego, w jaki sposób przyczyniają się one do tworzenia innowacyjnego procesu partycypacyjnego, którego każdy etap jest oparty na czterech filarach zrównoważonego rozwoju”.
Rozwój turystyki kulturalnej w Narwie
Jedno z ośmiu studiów przypadku TExTOUR zostało poświęcone Narwie, która stanowi w dużej mierze nieznany region na pograniczu estońsko-rosyjskim. Program pilotażowy obejmuje miasto Narwa oraz poprzemysłową dzielnicę Kreenholm, dzielącą nazwę z jednym z największych producentów tkanin w Europie i carskiej Rosji w XIX oraz XX wieku. Fabryka i otaczające ją budynki mieszkalne i gospodarcze stanowiły swego rodzaju miasto w mieście. Choć przemysł rozkwitał w czasach reżimu sowieckiego, upadek Związku Radzieckiego i globalne zmiany w sektorze tkanin sprawiły, że wyspa Kreenholm opustoszała, jednocześnie stając się częścią cennego dziedzictwa kulturowego Narwy. W ramach projektu TExTOUR (Social Innovation and TEchnologies for sustainable growth through participative cultural TOURism) badacze opracowali szlak tematyczny wokół wyspy Kreenholm. Nowa trasa została oddana do użytku 13 lipca 2023 roku. Jak możemy przeczytać w opublikowanej na stronie projektu informacji prasowej, podczas zwiedzania ulic Kreenholm odwiedzający mogą zeskanować kody QR dostępne na znakach umieszczonych wzdłuż trasy i wysłuchać lub przeczytać informacje o interesujących obiektach i budynkach w języku angielskim, estońskim lub rosyjskim. Trasa o długości 3,5 kilometra obejmuje 18 miejsc, a jej pokonanie zajmuje około godziny. Więcej informacji: strona projektu TExTOUR
Słowa kluczowe
TExTOUR, turystyka, turystyka kulturowa, zrównoważona turystyka kulturowa, zrównoważony rozwój, proces partycypacyjny