Inspirowanie nowych kierunków rozwoju nauki opartej na zasobach obywatelskich
Inicjatywy nauki obywatelskiej prowadzone są na całym świecie, od Europy po Afrykę i od obu Ameryk po Azję. Projekty te mogą w istotny sposób służyć społeczeństwu, jednak często są realizowane w oderwaniu od reszty otoczenia. Współpraca naukowców-wolontariuszy, środowisk akademickich oraz innych kluczowych interesariuszy w celu realizacji badań oraz projektów stanowiących bezpośrednią odpowiedź na potrzeby społeczności pozwoliłaby na osiągnięcie lepszych rezultatów. Taki właśnie cel przyświeca finansowanemu ze środków UE projektowi InSPIRES(odnośnik otworzy się w nowym oknie) (Ingenious Science shops to promote Participatory Innovation, Research and Equity in Science). „Chcieliśmy powiązać problemy i potrzeby społeczeństwa oraz umiejętności naukowców, by wspólnie opracowywać projekty badawcze, które mogą pomóc przełożyć wiedzę na praktyczne działania, zmniejszyć nierówności oraz propagować samostanowienie i dbać o rozwój społeczny”, mówi Anne-Sophie Gresle, koordynatorka projektu InSPIRES.
Wsparcie dla wielu jednostek koordynujących
Sercem projektu jest jednostka koordynująca (ang. science shop), która pełni rolę pośrednika między środowiskiem naukowym i społeczeństwem, umożliwiając niezależne, społecznościowe badania nad kwestiami ważnymi dla społeczeństwa obywatelskiego. „Prace rozpoczęliśmy od zebrania praktyków i ekspertów z Europy i spoza jej granic. Mieli oni wspólnie zaprojektować, przetestować i wdrożyć innowacyjne modele działania jednostek koordynujących”, wyjaśnia Gresle. „Następnie przeanalizowaliśmy, jak możemy zapewnić wsparcie takim projektom partycypacyjnym i ocenić ich wpływ na różne grupy, których dotyczą”. Projekt InSPIRES zapewnił wsparcie łącznie 123 jednostkom koordynującym działającym w Boliwii, Niderlandach, Hiszpanii, Tunezji, we Francji, Włoszech i na Węgrzech. Ogłoszono także konkurs, w ramach którego sfinansowano sześć kolejnych projektów. Projekty te dotyczyły bardzo różnych dziedzin. Na przykład w ramach projektu na Węgrzech badano, jak zajęcia z jogi uwzględniające potrzeby osób z urazami psychicznymi(odnośnik otworzy się w nowym oknie) mogą poprawiać dobrostan różnych grup w niekorzystnej sytuacji. We Francji zespół innego projektu zajął się wpływem miejskiego planowania przestrzennego na gentryfikację dzielnic(odnośnik otworzy się w nowym oknie). Pełna lista inicjatyw wspieranych przez projekt InSPIRES(odnośnik otworzy się w nowym oknie) jest dostępna w internecie. Choć projekty skupiały się na różnych tematach i były realizowane w różnych krajach, każdy z nich badał kwestię stanowiącą przedmiot zainteresowania organizacji społeczeństwa obywatelskiego. „Poziom uczestnictwa w przypadku każdego projektu dopasowywano do oczekiwań i potrzeb społeczeństwa obywatelskiego”, mówi Gresle. „Co więcej, wszystkie projekty przekazały wyniki badań odpowiedniej organizacji społeczeństwa obywatelskiego, co jest niezbędnym elementem takiego modelu współpracy”.
Otwarta platforma InSPIRES
Na podstawie informacji pochodzących z różnych projektów powstała otwarta platforma InSPIRES(odnośnik otworzy się w nowym oknie) – internetowa, oparta na współpracy i crowdsourcingu baza danych o jednostkach koordynujących i inicjatywach nauki obywatelskiej. „Otwarta platforma pozwala nam prezentować projekty i ich osiągnięcia”, dodaje Gresle. „To inspirująca społeczność, w której podmioty mogą dzielić się swoimi doświadczeniami, wspólnie się uczyć i obserwować faktyczne skutki swojej pracy”. Jak mówi Gresle, platforma stanowi intuicyjne i proste w obsłudze narzędzie do monitorowania i oceny, dzięki któremu badacze mogą mierzyć wpływ swoich działań. Zespół projektu wprowadza odpowiednie informacje, a uczestnicy wypełniają proste kwestionariusze. Narzędzie następnie automatycznie analizuje dane i generuje sprawozdania w czasie rzeczywistym. Projekt InSPIRES miał, zgodnie ze swoją nazwą, inspirować nowe kierunki rozwoju nauki opartej na zasobach obywatelskich. „Prace w ramach projektu wzmocniły nasze przekonanie o konieczności propagowania procesów partycypacyjnych w świecie nauki”, dodaje na koniec Gresle. „Otwarta platforma InSPIRES idealnie się do tego celu nadaje, ponieważ zapewnia stałe wsparcie dla globalnej społeczności naukowej, wspomaga wymianę doświadczeń i wzajemne uczenie się oraz promuje najlepsze praktyki w nauce obywatelskiej”.
Słowa kluczowe
InSPIRES, nauka oparta na zasobach obywatelskich, nauka, nauka obywatelska, naukowcy-wolontariusze, współtworzenie, jednostka koordynująca